Od 2023 roku ojciec ma zagwarantowane własne 9 tygodni, których nikt mu nie odbierze. To rewolucyjna zmiana w systemie 41-tygodniowego urlopu na dziecko. Nie trzeba już wykorzystywać go od razu – jest czas aż do 6 urodzin malucha. Co najważniejsze, tata może wziąć urlop nawet jeśli mama nie pracuje, a podczas urlopu otrzyma 70% pensji.
Podstawowe zasady 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego
Od 26 kwietnia 2023 roku weszły w życie nowe przepisy dotyczące urlopu rodzicielskiego, które znacząco zmieniły zasady jego wykorzystywania. Całkowity wymiar urlopu rodzicielskiego został wydłużony do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 43 tygodni przy ciąży mnogiej. Najważniejszą zmianą jest wprowadzenie nieprzenoszalnej części urlopu wynoszącej 9 tygodni dla każdego z rodziców. Oznacza to, że jeśli ojciec nie wykorzysta swojej części urlopu, przepadnie ona bezpowrotnie.
Nowe przepisy dają większą elastyczność w wykorzystaniu urlopu rodzicielskiego. Rodzice mogą korzystać z urlopu jednocześnie, jednak łączny wymiar wykorzystanego urlopu nie może przekroczyć ustawowego limitu. Co istotne, urlop można wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.
Kto może skorzystać z dodatkowego urlopu?
Dzięki nowym przepisom, pracujący ojciec może skorzystać z urlopu rodzicielskiego nawet wtedy, gdy matka dziecka nie jest zatrudniona lub nie posiada ubezpieczenia. Jest to znacząca zmiana w porównaniu do poprzednich regulacji, gdzie prawo ojca do urlopu było uzależnione od sytuacji zawodowej matki.
Prawo do 9-tygodniowego urlopu przysługuje ojcom dzieci urodzonych po 26 kwietnia 2023 roku. W przypadku dzieci urodzonych wcześniej, zastosowanie mają przepisy przejściowe. Ojcowie mogą skorzystać z dodatkowego urlopu, jeśli w okresie od 2 sierpnia 2022 roku do 26 kwietnia 2023 roku mieli prawo do urlopu rodzicielskiego lub korzystali z jego części.
Jak podzielić urlop rodzicielski między rodziców?
Przy podziale urlopu rodzicielskiego obowiązuje zasada, że matka może wykorzystać maksymalnie 32 tygodnie, a pozostałe 9 tygodni jest zarezerwowane dla ojca. Rodzice mają swobodę w ustaleniu, jak podzielić pozostałą część urlopu, z zastrzeżeniem nieprzenoszalnych 9 tygodni dla każdego z nich.
Przykładowo, jeśli matka zdecyduje się na wykorzystanie pełnych 32 tygodni urlopu, ojciec będzie mógł wykorzystać wyłącznie swoją nieprzenoszalną część wynoszącą 9 tygodni. W przypadku gdy rodzice chcą dzielić się opieką nad dzieckiem po równo, mogą podzielić urlop w dowolnych proporcjach, pamiętając o zachowaniu minimalnych 9 tygodni dla każdego z nich.
Czy można wykorzystać urlop w częściach?
Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub w maksymalnie 5 częściach. Nie ma określonej minimalnej długości pojedynczej części urlopu, co daje rodzicom dużą elastyczność w planowaniu opieki nad dzieckiem.
Przykładowo, jeśli matka wykorzysta swój urlop w dwóch częściach, ojciec może podzielić swoją 9-tygodniową część na trzy okresy. Ważne jest, aby pamiętać, że łączna liczba części urlopu wykorzystanych przez oboje rodziców nie może przekroczyć pięciu.
Jak złożyć wniosek o urlop?
Wniosek o urlop rodzicielski należy złożyć w formie pisemnej lub elektronicznej nie później niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. We wniosku trzeba określić:
- Datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu
- Okres, na jaki urlop ma być udzielony
- Sposób wykorzystania urlopu
Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika. W przypadku chęci rezygnacji z urlopu lub jego przerwania, konieczna jest zgoda pracodawcy.
Co z wynagrodzeniem podczas urlopu?
Podczas urlopu rodzicielskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński. Wysokość zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70% podstawy wymiaru. Istnieje możliwość otrzymania wyższego zasiłku, jeśli matka złoży tzw. „długi wniosek” w ciągu 21 dni po porodzie – wtedy zasiłek wynosi 81,5% podstawy wymiaru za cały okres.
Za 9 tygodni nieprzenoszalnego urlopu rodzicielskiego dla ojca zasiłek zawsze wynosi 70% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.