Praca podczas urlopu rodzicielskiego to temat, który budzi wiele wątpliwości wśród młodych rodziców. Przepisy dają spore możliwości – można pracować zarówno u dotychczasowego pracodawcy na pół etatu, jak i podjąć nową pracę bez ograniczeń czasowych. Od 2023 roku urlop wydłużono do 41 tygodni na jedno dziecko, z czego 9 tygodni należy wyłącznie do każdego z rodziców. Szczególnie korzystne jest łączenie urlopu z pracą u obecnego pracodawcy – wtedy urlop może się wydłużyć nawet do 82 tygodni.
Czym jest urlop rodzicielski?
Urlop rodzicielski to jedno z kluczowych uprawnień pracowniczych, które przysługuje rodzicom po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Jego podstawowym celem jest umożliwienie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w pierwszych latach jego życia. Od kwietnia 2023 roku wymiar urlopu rodzicielskiego został znacząco zwiększony – obecnie wynosi 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 43 tygodnie przy urodzeniu większej liczby dzieci przy jednym porodzie.
Istotną zmianą w przepisach jest wprowadzenie nieprzenoszalnej części urlopu dla każdego z rodziców. Każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie można przekazać drugiemu rodzicowi. Pozostała część urlopu może być wykorzystana przez któregokolwiek z rodziców lub podzielona między nich według ich uznania.
Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub w maksymalnie 5 częściach, nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Warto podkreślić, że nie ma już wymogu wykorzystywania urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.
Praca u dotychczasowego pracodawcy – jakie są zasady?
Przepisy Kodeksu pracy umożliwiają łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą u pracodawcy, który udzielił tego urlopu. Kluczowym warunkiem jest ograniczenie wymiaru czasu pracy do maksymalnie połowy pełnego etatu. Oznacza to, że pracownik może wykonywać swoje obowiązki w niepełnym wymiarze, jednocześnie korzystając z urlopu rodzicielskiego na pozostałą część etatu.
W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za wykonywaną pracę oraz odpowiednio zmniejszonego zasiłku macierzyńskiego. Pracodawca nie może samodzielnie narzucić pracownikowi rozkładu czasu pracy – to należy do wzajemnych ustaleń między stronami.
Łączenie pracy z urlopem rodzicielskim u dotychczasowego pracodawcy ma jeszcze jedną istotną zaletę – powoduje proporcjonalne wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego. Jest to dodatkowa korzyść, która nie występuje w przypadku podjęcia pracy u innego pracodawcy.
Czy można pracować u innego pracodawcy?
Przepisy nie zabraniają podejmowania pracy u innego pracodawcy podczas korzystania z urlopu rodzicielskiego. Co więcej, w przeciwieństwie do pracy u dotychczasowego pracodawcy, nie ma tu ograniczeń dotyczących wymiaru czasu pracy. Oznacza to, że pracownik może podjąć zatrudnienie nawet na pełny etat.
Jedynym potencjalnym ograniczeniem może być zakaz konkurencji, jeśli pracownik ma podpisaną taką klauzulę z obecnym pracodawcą. W takiej sytuacji należy upewnić się, że nowa praca nie narusza postanowień tej umowy. Warto również pamiętać, że podjęcie pracy u innego pracodawcy nie powoduje wydłużenia urlopu rodzicielskiego.
Pracownik nie ma obowiązku informowania swojego obecnego pracodawcy o podjęciu pracy u innego pracodawcy w czasie urlopu rodzicielskiego, chyba że taki wymóg wynika z wewnętrznych regulacji zakładu pracy.
Jak złożyć wniosek o łączenie urlopu z pracą?
Aby połączyć urlop rodzicielski z pracą u dotychczasowego pracodawcy, należy złożyć odpowiedni wniosek w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem pracy. Wniosek może być złożony w formie papierowej lub elektronicznej.
Wniosek powinien zawierać następujące elementy:
- imię i nazwisko pracownika
- określenie wymiaru czasu pracy
- wskazanie okresu, w którym pracownik zamierza łączyć urlop z pracą
- oświadczenie o zamiarze korzystania z wydłużonego urlopu
Pracownik musi dokładnie określić, w jakim wymiarze czasu pracy chce świadczyć pracę oraz przez jaki okres. Należy pamiętać, że wymiar czasu pracy nie może przekraczać połowy pełnego etatu.
Wydłużenie urlopu rodzicielskiego
Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą u dotychczasowego pracodawcy skutkuje proporcjonalnym wydłużeniem tego urlopu. Wydłużenie jest obliczane jako iloczyn liczby tygodni, przez które pracownik łączy urlop z pracą, oraz wymiaru czasu pracy wykonywanej w tym okresie.
Maksymalny wymiar wydłużonego urlopu rodzicielskiego wynosi:
- 82 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka
- 86 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie
Wydłużona część urlopu może być wykorzystana w całości lub również połączona z pracą na pół etatu, co spowoduje kolejne wydłużenie urlopu. Należy jednak pamiętać, że wydłużenie urlopu dotyczy tylko sytuacji, gdy praca jest wykonywana u pracodawcy udzielającego urlopu.
Czy pracodawca może odmówić łączenia urlopu z pracą?
Pracodawca może odmówić wyrażenia zgody na łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą, jeśli nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj wykonywanej pracy. Dotyczy to szczególnie stanowisk kierowniczych lub takich, gdzie praca w niepełnym wymiarze mogłaby zakłócić funkcjonowanie firmy.
W przypadku odmowy pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika o przyczynach swojej decyzji w formie pisemnej lub elektronicznej w terminie 7 dni od otrzymania wniosku. Pracownik musi wówczas zdecydować, czy chce kontynuować urlop rodzicielski w pełnym wymiarze, czy wrócić do pracy na dotychczasowych warunkach.
Warto podkreślić, że odmowa pracodawcy dotyczy tylko łączenia urlopu z pracą – nie może on zabronić pracownikowi korzystania z samego urlopu rodzicielskiego. Pracownik zawsze ma prawo do wykorzystania przysługującego mu urlopu w pełnym wymiarze.