Pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego finansuje pracodawca, następnie obowiązki przejmuje ZUS. Świadczenia w czasie ciąży wynoszą 100% podstawy wymiaru, co stanowi wyjątek od standardowych zasad. Poznaj zasady finansowania składek, prawa pracownic w ciąży oraz planowane zmiany w systemie od 2025 roku.
Kto tak naprawdę płaci składki ZUS w czasie ciąży?
System finansowania składek ZUS w okresie ciąży jest ściśle powiązany z rodzajem zatrudnienia oraz długością zwolnienia lekarskiego. Pracownica w ciąży ma prawo do 100% średniego miesięcznego wynagrodzenia, w przeciwieństwie do standardowego 80% zasiłku chorobowego.
Finansowanie składek ZUS odbywa się dwutorowo. W pierwszym okresie (33 dni) odpowiedzialność spoczywa na pracodawcy, który wypłaca wynagrodzenie chorobowe. Po tym czasie obowiązek przechodzi na Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Szczególna sytuacja dotyczy kobiet po 50. roku życia – w ich przypadku pracodawca finansuje składki tylko przez pierwsze 14 dni roku kalendarzowego. Następnie odpowiedzialność przejmuje ZUS, wypłacając zasiłek chorobowy.
Twój pracodawca musi płacić składki przez pierwsze 33 dni L4
Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia chorobowego i odprowadzania składek przez pierwsze 33 dni kalendarzowe w roku. W przypadku pracownic, które ukończyły 50 rok życia, okres ten jest krótszy i wynosi 14 dni.
Podczas tego okresu pracodawca:
- Wypłaca 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
- Odprowadza wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne
- Nalicza i odprowadza składkę zdrowotną
Wysokość świadczenia jest obliczana na podstawie średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy. Jeśli pracownica była zatrudniona krócej, brane są pod uwagę pełne przepracowane miesiące.
| Rodzaj składki | Okres opłacania przez pracodawcę | Wysokość świadczenia |
|---|---|---|
| Chorobowa | Pierwsze 33 dni | 100% podstawy |
| Emerytalna | Cały okres L4 | Według stawek |
| Rentowa | Cały okres L4 | Według stawek |
| Zdrowotna | Cały okres L4 | 9% podstawy |
Dlaczego pracodawca przestaje opłacać składki po 33 dniach zwolnienia?
Po 33 dniach zwolnienia lekarskiego następuje automatyczne przejście odpowiedzialności za wypłatę świadczeń z pracodawcy na ZUS. Jest to systemowe rozwiązanie, które ma na celu odciążenie pracodawców od długotrwałych kosztów nieobecności pracownika.
System ten działa dwuetapowo. W pierwszej fazie (do 33 dni) pracodawca ponosi pełne koszty wynagrodzenia chorobowego i składek. Po tym okresie całość zobowiązań przejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który wypłaca zasiłek chorobowy w wysokości odpowiadającej wcześniejszemu wynagrodzeniu.
Od 2025 roku planowane są istotne zmiany w tym systemie. Rząd pracuje nad rozwiązaniem, w którym ZUS będzie wypłacał świadczenia chorobowe już od pierwszego dnia zwolnienia. Ma to stanowić znaczące wsparcie dla przedsiębiorców, szczególnie tych prowadzących mikro i małe firmy.
Przejęcie finansowania przez ZUS i co to oznacza dla pracownicy?
Przejęcie finansowania przez ZUS następuje automatycznie i nie wymaga dodatkowych formalności ze strony pracownicy. Wysokość zasiłku chorobowego wypłacanego przez ZUS wynosi standardowo 80% podstawy wymiaru, jednak w przypadku ciąży utrzymuje się na poziomie 100%.
ZUS może wypłacać zasiłek chorobowy maksymalnie przez 182 dni, jednak w przypadku niezdolności do pracy przypadającej w czasie ciąży okres ten wydłuża się do 270 dni. Jest to szczególne uprawnienie chroniące kobiety w ciąży.
Pracownica nie odczuwa zmiany płatnika w praktyczny sposób – świadczenie jest nadal wypłacane regularnie, zmienia się jedynie źródło finansowania. Ważne jest jednak, aby e-ZLA (elektroniczne zwolnienie lekarskie) było prawidłowo wystawione i przesłane do ZUS, co zapewni ciągłość wypłat.
Umowa o pracę, zlecenie czy działalność – różne zasady składek w ciąży
System naliczania składek ZUS różni się znacząco w zależności od formy zatrudnienia. W przypadku umowy o pracę pracownica ma zagwarantowaną pełną ochronę ubezpieczeniową i otrzymuje świadczenia w wysokości 100% podstawy wymiaru.
Osoby pracujące na umowę zlecenie od 2025 roku będą podlegać pełnemu oskładkowaniu ZUS. Ta zmiana oznacza zwiększenie kosztów dla pracodawców i niższe wynagrodzenie netto dla zleceniobiorców. Wyjątek stanowią umowy zawierane z uczniami szkół średnich i studentami do 26 roku życia.
W przypadku działalności gospodarczej:
- Składki są płacone ryczałtowo, niezależnie od faktycznego dochodu
- Podstawa składek wynosi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
- Osoby rozpoczynające działalność mogą skorzystać z ulgi i nie płacić składek przez pierwsze 6 miesięcy
ZUS może skontrolować Twoje zwolnienie w ciąży
ZUS ma prawo przeprowadzić kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego w czasie ciąży. Kontrola może dotyczyć zarówno zasadności wystawienia zwolnienia, jak i sposobu jego wykorzystywania.
Podczas kontroli ZUS sprawdza:
- Czy zwolnienie jest wykorzystywane zgodnie z jego celem
- Czy stan zdrowia odpowiada informacjom zawartym w zwolnieniu
- Czy pracownica nie wykonuje w tym czasie pracy zarobkowej
Kobieta w ciąży ma prawo do 100% wynagrodzenia podczas zwolnienia, jednak musi przestrzegać zaleceń lekarskich i właściwie wykorzystywać okres niezdolności do pracy. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości ZUS może wstrzymać wypłatę świadczeń.